Tribolex Expertise, ervaring en creativiteit
Voorbeeld analyse-interpretatie
Hieronder is de hoeveelheid slijtagedeeltjes in een versnellingsbak aangegeven, zoals die bij monsteronderzoek werd geconstateerd. De cijfers spreken boekdelen - al is niet bepaald duidelijk wat ze proberen te zeggen.
Wanneer de cijfers worden overgebracht naar een grafiek, wordt het beter.
Uit de grafiek is te zien dat de hoeveelheid slijtagemateriaal steeds hoger wordt. Gezien de toename van de bedrijfstijd mag dat uiteraard ook worden verwacht. Of er reden tot zorg is, is uit een dergelijke grafiek niet af te leiden. Met andere woorden: er zijn veel cijfers, maar nog weinig zinnige informatie.
Relativering
Wanneer de cijfers worden gerelateerd aan bedrijfstijd of afgelegd aantal km ontstaat een ander beeld. Door in het voorbeeld de cijfers om te rekenen in mg/kg/10.000 km of ppm/10.000 km wordt de feitelijke situatie duidelijk:
Nu blijkt dat aanvankelijk de mate van slijtage sterk terug liep, als gevolg van het inloopproces. Pas na ruim 450.000 km lijkt er een stijgende tendens te zijn. Of dat ook echt zo is, in niet met zekerheid te zeggen, omdat er betrekkelijk weinig analyses zijn uitgevoerd vanaf die km stand. Bij ca. 600.000 km is het smeermiddel ververst zodat over het verdere verloop geen uitspraak kan worden gedaan.
Keuze van te volgen slijtage-elementen
Door de gebruikelijke onderzoeksmethoden worden bij een analyse allerlei slijtage-elementen gerapporteerd. Niet alle cijfers die zo verkregen worden hebben praktische betekenis. In het besproken voorbeeld werden voor de versnellingsbak ook cijfers voor aluminium, chroom en koper gerapporteerd. Die zijn voor de betreffende constructie van weinig betekenis omdat onderdelen van die metalen in de betreffende versnellingsbak niet voor komen. Aluminium en koper bijvoorbeeld kunnen wel in een grafiek worden weergegeven (en een niet goed geprogrammeerde analyserapportage doet dat ook), het resultaat is echter volkomen nietszeggend:
Alles is relatief...
Uit het voorbeeld blijkt dat het meten van de hoeveelheid slijtagemateriaal zinvol kan zijn. In de geschetste situatie ging het om een experiment van een bedrijfswagenfabrikant die wilde weten of een verlenging van de verversingstermijn van zijn versnellingsbakken van 150.000 tot 300.000 km verantwoord mogelijk was. Daartoe werden een aantal nieuw in dienst gestelde voertuigen gevolgd waar iedere 50.000 km een monster van werd onderzocht.
De cijfers waren aanvankelijk aanleiding tot gefronste wenkbrauwen. Waarden van 400 ppm en hoger voor ijzerdeeltjes in de olie deden volgens de fabrikant het ergste vermoeden. Pas na het relateren van de cijfers aan het aantal gereden kilometers (door de waarden in ppm/10.000 km in een grafiek weer te geven) kwam het inzicht dat de slijtagecijfers, in vergelijking met vroegere experimenten, aan de lage kant waren.
Het op de juiste wijze ordenen van (na zorgvuldige monstername) verkregen analysecijfers is essentieel voor een correcte interpretatie. Het belang van zowel monstername als ordening en selectie van de verkregen cijfers kan niet worden overschat. Wanneer een van de drie pijlers van het monsteronderzoek (zorgvuldige monstername, rapportage alleen van zinvolle meetresultaten en ordening van de cijfers op een aan het te verkrijgen inzicht dienstige wijze) ontbreekt, is het pure geldverspilling. Sterker nog: het leidt tot foutieve conclusies en wellicht extra kosten door de onterecht geindiceerde onderhoudsingrepen.