Tribolex Expertise, ervaring en creativiteit
Motorolie voor personenauto's, motorfietsen en verwante toepassingen
Personenauto's en lichte bestelwagens zijn nagenoeg allemaal uitgerust met snellopende motoren met vonkontsteking (benzine/LPG) of met zelfontsteking (diesel) werkend volgens het viertaktprincipe. Snellopende viertakt benzinemotoren worden veel gebruikt in motorfietsen. Ook in andere "lichte" toepassingen als grasmaaiers, veegmachines, kleine aggregaten etc worden snellopende viertaktmotoren toegepast, soms direct afgeleid van auto- of motorfietsmotoren.
Personenauto's en lichte bestelwagens
Kenmerkend voor deze toepassingen is de grote variatie in bedrijfsomstandigheden. Vaak worden veelvuldige korte ritten afgewisseld met incidenteel langere ritten met een gemiddeld hogere belasting. Dat betekent dat veelvuldig wordt gereden met een motor die nog niet volledig zijn bedrijfstemperatuur heeft bereikt. Daardoor kan bij de verbranding relatief koele waterdamp ontstaan die neerslaat op koude motordelen en daar corrosie en zogenaamde "cold sludge" kan veroorzaken.
Bij langdurig hoge belasting en dus hoge temperatuur kunnen oliebestanddelen oxideren en polymeriseren, hetgeen tot lakvorming en "hot sludge" aanleiding kan zijn. De afwisseling van te koud en vervolgens warm draaien kan bij benzinemotoren aanleiding zijn tot zogenaamde "black sludge" - ernstige olie-indikking en afzettingen.
Dieselmotoren kennen andere specifieke aandachtsgebieden: olieverdunning door brandstof, indikking door roetopname, vastkleven van zuigerveren en corrosie zijn daar de voornaamste problemen die voorkomen dienen te worden.
Motorfietsen.
De inzet van motorfietsen is volkomen anders dan die van personenauto's. De meeste worden ingezet voor recreatief gebruik onder relatief gunstige omstandigheden. Daar staat tegenover dat veel van de motoren (ten dele) luchtgekoeld zijn en dat daardoor de olie een belangrijker plaats inneemt bij de temperatuurbeheersing in de motor. Ook is het specifiek vermogen hoger - hetgeen leidt tot een hogere belasting van de olie als dat vermogen ook werkelijk wordt aangesproken. Daarnaast zijn gemiddelde zuigersnelheid en maximaal toerental aanzienlijk hoger. Tenslotte dient bij motorfietsen vaak de motorolie ook als smeermiddel voor primaire transmissie en versnellingsbak. Vaak is een meervoudige platenkoppeling in het oliebad, opgenomen hetgeen specifieke wrijvingskarakteristieken vraagt.
Verwante toepassingen
BIj andere toepassingen gelden ongeveer dezelde vereisten, zij het dat de belasting van de motorolie doorgaans lager is - waardoor in principe minder hoogwaardige producten kunnen volstaan.
Viscositeit-temperatuur gedrag
De temperatuurgevoeligheid van motorolie is van groot belang, zeker bij personenauto's en bestelwagens. De starttemperatuur kan ver onder het nulpunt liggen, zeker wanneer het voertuig 's nachts onbeschut buiten staat in een wintersportgebied. Er worden dan ook uitsluitend "multigrade" producten aanbevolen, omdat daarmee na een koude start een snellere olietoevoer mag worden verwacht. Er is een tendens om naar steeds dunnere olie te gaan omdat deze bij de vaak voorkomende korte ritten een zekere mate van brandstofbesparing kunnen opleveren. De gewenste viscositeit wordt aangegeven met SAE-getallen.
Bedrijfsomstandigheden en oliekwaliteit
De bedrijfsomstandigheden spelen een grote rol bij de snelheid waarmee de kwaliteit van de motorolie in de praktijk terug loopt. Berucht zijn in dat opzicht politievoertuigen en taxis. In het voorbeeld is te zien hoezeer de belasting uiteen loopt bij verschillen in voertuiginzet.
Ook de kwaliteit van de motorolie zelf speelt een belangrijke rol. In het tweede voorbeeld is te zien hoe het roetgehalte kan bijdragen aan olie-indikking en dat dat sterk samenhangt met de kwaliteit van de gebruikte motorolie.
Uit de voorbeelden blijkt dat er in de praktijk grote verschillen kunnen optreden in snelheid waarmee de kwaliteit van motorolie terug loopt, zowel als gevolg van inzet als samenstelling van het uitgangsproduct. Ook wordt uit de voorbeelden duidelijk dat betere kwaliteit een noodzaak is om langere verversingstermijnen verantwoord te kunnen aanhouden.. Daarom worden in toenemende mate hoogwaardiger basisvloeistoffen ingezet. Met name poly-alfa-olefinen, synthetische esters en onconventionele basisolie ("chemically modified baseoils"). Aan de laatste generatie motoroliespecificaties kan alleen worden voldaan door inzet van hoogwaardige basisvloeistoffen.
Kwaliteitsaanduidingen
De kwaliteit wordt aangegeven met API of ACEA kwaliteitsaanduidingen, of met specificaties van de betreffende motorfabrikant. In het laatste geval is dat veelal een specificatie die, uitgaande van een API of ACEA aanduiding, iets extra's toevoegd of in een of andere test een wat hogere score verlangd. Bij motorfietsmotoren worden vaak Japanse JASO (“Japanese Automotive Standards Organization”) specificaties voorgeschreven, waarin naast de bekende API-vereisten ook specifieke wrijvingseigenschappen voor koppelingen zijn vastgelegd. Er bestaan twee typen: de JASO MA-serie (3 verschillende producten) voor motoren met "natte" koppeling, JASO MB voor motoren met droge koppeling. Door diverse niet-japanse motorfietsfabrikanten wordt het gebruik van producten die voldoen aan meer recente API of ACEA specificaties ontraden, omdat deze veelal wrijvingverlagende stoffen ("friction modifiers") bevatten die zich niet goed verdragen met koppelingen in het oliebad.
Invloed van emissiewetgeving
Door toenemende emissieeisen worden in de laatste generaties motorolie zowel door API of ACEA beperkingen gesteld aan het gebruik van bepaalde stoffen in motorolie. Het betreft een beperking van de hoeveelheid metallische additieven en van de hoeveelheid fosfor en zwavel in de olie, omdat deze stoffen een neerslag kunnen vormen op het inwendige van katalysatoren en andere uitlaatgasemissies beperkende apparatuur waardoor deze in hun werking zouden kunnen worden aangetast. Deze motoroliën staan bekend als "lowSAPS" olie.
Meer informatie